Vào mùa mưa, chất lượng nước không đảm bảo, môi trường nông nghiệp bị ô nhiễm, tạo điều kiện thuận lợi cho dịch bệnh phát triển. Lúc này, việc lập kế hoạch phòng trị bệnh cho cá tra nuôi là vô cùng cần thiết. Thường có mưa từ tháng 8 đến tháng 11 hàng năm, lũ ở thượng nguồn đổ về. Một lượng lớn chất hữu cơ, rác và các chất thải khác được hấp thụ từ các nhà máy, sinh hoạt cộng đồng, thuốc trừ sâu và các thứ từ đồng ruộng chảy ra sông.
Nguồn nước bị ô nhiễm nghiêm trọng ảnh hưởng rất lớn đến môi trường sống của các loài thủy sinh vật, đặc biệt là cá khí nuôi làm sức khỏe của cá bị suy giảm, dễ mắc các bệnh như virus, vi khuẩn, nấm, ký sinh trùng. Ngoài ra, mưa nhiều làm thay đổi các yếu tố thủy lý của môi trường nước, đặc biệt là nhiệt độ và ôxy hòa tan khiến cá dễ bị stress, giảm sức đề kháng. Vì vậy, cần hết sức lưu ý để có những biện pháp phòng tránh kịp thời, hiệu quả để bảo vệ an toàn cho đàn cá.
Phương pháp phòng bệnh cho các tra
Nâng cao sức khỏe và phòng ngừa dịch bệnh cho đàn cá tra trong suốt quá trình nuôi là việc cần làm thường xuyên. Tuy nhiên để giúp cho đàn cá khỏe mạnh và chống chọi tốt với dịch bệnh. Người nuôi cần thực hiện nghiêm túc các yêu cầu kỹ thuật.
- Phải tẩy dọn ao thật kỹ trước khi thả cá nuôi.
- Chọn con giống khỏe, có chất lượng tốt để nuôi và thả nuôi với mật độ vừa phải.
- Xử lý đáy ao định kỳ 2 tháng/lần với cá dưới 300 g/con, 1 tháng/lần với cá trên 300 g/con.
- Định kỳ xử lý ao nuôi bằng chế phẩm sinh học, thảo dược để loại trừ tác nhân gây bệnh. Cải thiện chất lượng nước, nâng cao sức đề kháng và khả năng hấp thu của cá.
- Định kỳ 20 – 30 ngày, sử dụng vôi nông nghiệp lượng 2 – 3 kg/100 m2 ao, hòa với nước tạt đều khắp ao.
- Cung cấp cho cá lượng thức ăn có đủ chất dinh dưỡng và đảm bảo số lượng theo từng giai đoạn phát triển của cá.
- Định kỳ bổ sung vitamin C, chất khoáng, chất bổ trợ gan… để tăng sức đề kháng cho cá khi môi trường thay đổi.
- Sát trùng dụng cụ: dùng dung dịch Ca(OCl)2 – 200ppm để ngâm ít nhất 1 giờ và rửa sạch mới dùng. Nên dùng dụng cụ riêng biệt từng ao. Nếu thiếu sau khi sử dụng phải có biện pháp khử trùng trước khi dùng cho ao khác.
Một số bệnh thường gặp trong mùa mưa và cách phòng trị
Bệnh gan thận mủ
Bệnh gan thận mủ do vi khuẩn Edwardsiella ictaluri gây ra. Cá tra thường bị nhiễm bệnh vào các tháng mùa mưa khi nhiệt độ nước hạ thấp. Đặc biệt ở những ao nuôi với mật độ cao và bị ô nhiễm. Cá bị nhiễm bệnh gan thận mủ thường ăn kém hoặc bỏ ăn. Quan sát bên ngoài có thể thấy bụng hơi sưng to, mắt đục.
Cá bệnh thường bơi lờ đờ gần bề mặt ao. Khi mổ bụng cá thường thấy những đốm trắng nhỏ trên bề mặt một số cơ quan như gan, thận và lá nách. Áp dụng các biện pháp tổng hợp để phòng bệnh gan thận mủ trên cá tra.
Phương pháp hữu hiệu nhất để phòng bệnh là sử dụng vaccine ALPHA JECT® Panga 1. Theo nghiên cứu của các nhà khoa học thì vi khuẩn E. ictaluri gây bệnh mủ gan cá tra, basa, cá trê rất nhạy với Florphenicol. Florfenicol có độ tồn dư thấp trong mô cơ. Dùng thuốc liều 10 mg/kg thể trọng liên tục 12 ngày. Khi ngưng sử dụng 7 ngày mức tồn dư trong cơ cá tra còn 0,222 – 0,109 ppm (mức cho phép của Việt Nam và Mỹ 1ppm).
Bệnh vàng da
Bệnh vàng da thường xuất hiện cao điểm vào mùa mưa. Khi bị bệnh, cá mất máu, giảm hồng cầu, dẫn đến khả năng lấy ôxy kém. Sức đề kháng giảm làm cá dễ nhiễm bệnh khác, chết hàng loạt và nhanh chóng. Để phòng bệnh, ngoài các phương pháp chủ yếu. Người nuôi nên cho cá ăn bằng thức ăn công nghiệp đảm bảo chất lượng và phải có hệ thống sục khí đáy ao thích hợp để bổ sung ôxy và giảm độc từ đáy ao. Phương pháp trị bệnh tương tự bệnh gan thận mủ.
Bệnh ngoại ký sinh
Một số ngoại ký sinh trùng như trùng bánh xe, trùng quả dưa, trùng mỏ neo… là những bệnh khá nguy hiểm. Thường phát sinh mạnh trong những đợt mưa kéo dài, kết hợp ao nuôi bị ô nhiễm. Để phòng tránh bệnh ngoại ký sinh, cần thực hiện các biện pháp giảm ô nhiễm môi trường. Khi bị bệnh, cá thường có biểu hiện ngứa ngáy, hay quẫy mạnh, giảm ăn, trên da và mang có nhiều nhớt. Chết với số lượng ít và tăng không đáng kể.
Phòng bệnh bằng biện pháp giữ môi trường nuôi được trong sạch hoặc có thể dùng lá xoan, cỏ mực, đập dập, bó chặt rồi treo ở đầu bè nuôi. Trị bệnh bằng phương pháp ngâm, tắm cá trong KMnO4, liều lượng 10 g/m3 nước, trong 1 giờ. Ngoài ra có thể tắm cá bằng muối ăn, nồng độ 2 – 3%. Hoặc có thể sử dụng hỗn hợp muối ăn với thuốc tím theo tỷ lệ 7 kg muối ăn + 4 g thuốc tím/m3 nước.
Cải tiến kỹ thuật ương nuôi
- Không nên ương, nuôi mật độ quá dày: mật độ ương từ cá bột lên cá hương từ 300 – 400 con/m2. Cá hương lên cá giống từ 100 – 150 con/m2. Mật độ nuôi thương phẩm từ 25 – 30 con/m2.
- Cho cá ăn đảm bảo chất và số lượng theo giai đoạn phát triển, lúc cá có dấu hiệu bệnh nên giảm lượng thức ăn.
- Quản lý chất lượng nước trong ao ương và nuôi thật tốt. Tránh để xảy ra hiện tượng các yếu tố thủy lý hóa biến động lớn và ao nhiễm bẩn trong quá trình sản xuất.
- Sử dụng hóa chất và kháng sinh phải tuân thủ theo qui định. Sử dụng kháng sinh điều trị các bệnh nhiễm khuẩn phải đúng theo hướng dẫn của chuyên môn kỹ thuật. Tuyệt đối không sử dụng các sản phẩm có chứa hoạt chất Trifluralin trong quá trình nuôi với bất kỳ mục đích sử dụng nào. Định kỳ 10 -15 ngày sử dụng muối và vôi để sát khuẩn cho cá.
Ngoài ra, việc tăng cường sử dụng các chế phẩm sinh học và các loại thuốc có nguồn gốc thảo dược để cải thiện chất lượng nước. Nâng cao sức đề kháng vật nuôi. Gia tăng sự chuyển hóa hấp thu thức ăn của vật nuôi sẽ góp phần giảm thiểu dịch bệnh; chất lượng sản phẩm đảm bảo an toàn và giảm thiểu tác động xấu đến môi trường. Đây cũng chính là xu hướng sử dụng sản phẩm thủy sản của các thị trường nhập khẩu cá tra hiện nay; mà người nuôi cần đặc biệt quan tâm.
Nguồn: quangnam.gov.vn
