Hiện nay, phong trào nuôi cua đồng đang phát triển, mang lại hiệu quả kinh tế cho người nuôi. Cua đồng là loài động vật thủy sinh quen thuộc, gắn bó với người chăn nuôi nước ta từ xa xưa. Nuôi cua là một nghề mới rất hấp dẫn người dân và có nhiều tiềm năng. Cua sống ngoài tự nhiên hầu như không có dịch bệnh, tuy nhiên khi mật độ cua nuôi ngoài tự nhiên cao hơn thì cần phải thực hiện các biện pháp kỹ thuật để đạt được hiệu quả kinh tế cao.
Ở mỗi giai đoạn nuôi khác nhau thường phát sinh các bệnh liên quan. Vì vậy, mọi người cần đặc biệt lưu ý để xây dựng phương án điều trị kịp thời. Nhằm giúp bà con hiểu rõ tác hại của việc phòng bệnh, góp phần phát triển bền vững ngành nuôi cua, chúng tôi xin giới thiệu một số bệnh thường gặp trên cua và các biện pháp phòng tránh hiệu quả.
Cua đồng ở thời kỳ ấu trùng
Dấu hiệu bệnh lý
Trong giai đoạn ấu trùng thường bị trùng loa kèn: Zoothamium, Epistylis… bám vào thân, trên đầu. Khi số lượng Zoothamium tăng lên làm cho ấu trùng không co duỗi thân được, bơi chậm chạp, không bắt được thức ăn, yếu dần và chết. Có thể quan sát ấu trùng dưới kính hiển vi (vật kính nhỏ: 7 – 10) để phát hiện bệnh.
Khi ấu trùng mắc bệnh trong bóng tối phát ra ánh sáng màu xanh nhạt. Ấu trùng yếu, bỏ ăn, lắng xuống đáy, chết, có thể chết hàng loạt. Khi đã bệnh nặng, tốt nhất là hủy bỏ ấu trùng, vệ sinh bể thật kỹ để ương đợt khác. Trong mùa mưa, lúc nguồn nước có nhiều chất hữu cơ thường dễ phát bệnh, cần phòng bệnh thật kỹ ở các trại ương cua giống.
Phương pháp phòng bệnh cho cua đồng
Nước ương ấu trùng cần được lọc kỹ và xử lý tia cực tím. Cua mẹ phải được xử lý trước khi đưa vào bể nuôi đẻ: cho vào dung dịch formalin 15 – 25 ppm trong thời gian 40 – 60 phút; thức ăn cho cua mẹ cũng như thức ăn của ấu trùng, đều phải được xử lý trước khi cho ăn. Có thể cho nước ương ấu trùng EDTA 2 – 3 ppm để kìm hãm sự phát triển của vi khuẩn.
Ở giai đoạn Zoea, phòng bệnh bằng chloramphenicol 1 – 3 ppm hoặc kết hợp với Oxytetracylin, bactrim, Erythronycin. Thuốc được cho vào bể ương, sau 10 – 12 giờ thay nước, xử lý liên tục 2-3 ngày.
Cách chữa bệnh
dùng Xanh malachite nồng độ 0,05 – 0,2 ppm trong bể ương ấu trùng liên tục trong 2-3 ngày (khi thay nước thì bổ sung thuốc vào). Hoặc Sulfat Đồng 0,5 – 0,6 ppm, Formalin 10 – 15 ppm, thời gian 12-24 giờ. Bệnh phát sáng do vi khuẩn Vibrio parahaemolyticus, trong giai đoạn ấu trùng Zoea ương trong bể, nguồn nước nhiễm khuẩn dẫn đến gây bệnh cho ấu trùng.
Cua đồng ở thời kỳ cua con và cua trưởng thành
Dấu hiệu bệnh lý
Cua thường bị mắc bệnh ký sinh, thường gặp nhất là rệp cua (Lepas) bám trên phần thịt ở khoang mang, có thể quan sát thấy qua lỗ thoát ở gốc càng cua. Rệp thường phát triển nhiều về số lượng và chiếm một phần lớn khoang mang, cản trở hoạt động của mang. Rệp hút chất dịch trong thịt cua làm cua gầy yếu và chết. Có thể dùng dung dịch Formalin 20 – 30 ppm trong 2 – 3 ngày.
Gần đây ở một số vùng nuôi cua trong ao đất, mật độ cao, nước ao bị bẩn đã xuất hiện một số loại bệnh: trên mu cua có nhiều đốm trắng, hoặc xám trắng, đỏ, to khoảng 0,2 – 0,3 cm. Bệnh phát triển làm cho cả phần vỏ lẫn phần thịt ung thối, rệu rã và cua chết, trong ao bệnh lây lan và cua chết hàng loạt.
Phương pháp phòng bệnh cho cua đồng
Đây là loại bệnh do vi khuẩn gây nên, nhưng chưa được nghiên cứu kỹ. Trong khi chờ đợi phân tích bệnh lý và phương pháp chữa trị, các vùng nuôi cua tập trung cần thực hiện tốt các phương pháp phòng ngừa để hạn chế bệnh xảy ra, gây thiệt hại: giữ nguồn nước trong sạch cho cua, xử lý cua giống trước lúc nuôi, xử lý thức ăn, phun thuốc phòng định kỳ cho các ao nuôi.
Phương pháp chăm sóc, quản lý và thu hoạch cua đồng hiệu quả
Chăm sóc cua đồng
- Thức ăn cho cua rất đa dạng thiên về động vật bao gồm cá tạp, ốc, hến, khoai lang, khoai mì… Thức ăn nên bằm nhỏ vừa cỡ miệng cua.
- Khẩu phần ăn từ 5-8 % trọng lượng cua/ngày và được chia làm 2 lần trong ngày. Sáng sớm ăn 20 – 40% và chiều ăn 60 – 80 % trọng lượng thân. Thức ăn phải còn tươi không bị ôi thiu, nấm mốc.
- Cần cho cua ăn thức ăn vừa đủ để đảm bảo chất lượng nước vừa giúp cua tiêu hóa tốt thức ăn. Hạn chế hao phí thức ăn, hạ giá thành nuôi. Trong ao ruộng nuôi cần bố trí một số sàng ăn để đánh giá tình trạng bắt mồi của cua. Đồng thời căn cứ vào điều kiện thời tiết mà điều chỉnh lượng thức ăn cho phù hợp.
Quản lý cua đồng
- Thường xuyên thay nước cho ao, ruộng nuôi khoảng 1 tuần/lần để kích thích cua lột xác và bắt mồi mạnh. Mỗi lần thay nước từ 1/4-1/3 lượng nước trong ao, mương.
- Định kỳ bón vôi cho ao ruộng nuôi 15 ngày/lần với liều lượng 2-3 kg/100m2 hòa vào nước, lấy nước trong tạt đều khắp ao.
- Thường xuyên kiểm tra đăng chắn cống, bờ rào chắn để tránh cua thất thoát ra ngoài.
Thu hoạch cua đồng
- Khi cua đạt kích thước thương phẩm được giá cao có thể tiến hành thu hoạch.
- Thu tỉa bằng cách đặt lờ, lợp… tát cạn, bắt bằng tay nếu thu toàn bộ.
- Cua nhỏ không đủ cỡ thương phẩm được để lại nuôi tiếp cho vụ sau.
Nguồn: kythuatnuoitrong.edu.vn
