Hàu được biết đến là món ăn bổ dưỡng có nhiều giá trị dinhh dưỡng. Có tác dụng như: tráng dương, dưỡng huyết, có thể trị chứng mất ngủ do nhiệt. Những tín đồ ẩm thực cũng xem đây là món ăn ngon đáng lựa chọn, thường dùng để ăn sống chấm với chanh, mù tạt nước tương… Tuy nhiên, ở hàu có thể nhiễm các loại vi khuẩn, ký sinh trùng, nên có thể gây hại cho sức khỏe.
Hàu là loài nhuyễn thể 2 mảnh vỏ. Nó thường được nuôi phổ biến dọc các vùng biển của nước ta. Với điều kiện thuận lợi do ở vùng biển, đồng thời có nguồn thức ăn phù du đa dạng. Hơn nữa, còn kèm theo đặc tính hàu dễ nuôi, không phải tốn nhiều công chăm sóc, chi phí đầu tư không quá lớn mà mang giá trị kinh tế cao. Do đó, ngày càng có nhiều người lựa chọn nuôi hàu làm thu nhập chính hoặc nuôi theo hình thức gia tăng kinh tế phụ. Dù vậy, dù với hình thức nuôi nào, hàu vẫn cần được chăm sóc quản lý tốt bởi chúng bởi dễ bị mắc các bệnh nhiễm khuẩn.
Để cho giá trị thương phẩm hàu cao nhất, đồng thời hạn chế khả năng gây hại cho người sử dụng, cần lưu ý một số vấn đề trong bài viết dưới đây đối với bệnh hoại tử trên hàu do vi khuẩn Nocardia crassostreae gây ra.
Mục lục
Nguyên nhân bệnh hoại tử trên hàu do vi khuẩn Nocardia crassostreae
Bệnh do vi khuẩn Gram dương Nocardia crassostreae gây ra (Friedman và cộng sự, 1998) nhiễm trùng dẫn đến hoại tử ở hàu. Loài vi khuẩn này có nhiệt độ môi trường sống tối ưu là 28°C. Tuy nhiên, loại vi khuẩn này có thể phát triển ở nhiệt độ môi trường lên đến 30°C (Friedman và Hedrick, 1991; Friedman và cộng sự, 1998).
Bệnh hoại tử do vi khuẩn N. crassostreae gây nhiễm trùng. Bệnh này có khả năng gây tử vong cao đối với hàu nuôi trên nền bùn. Tuy vậy cũng có nhiều nghiên cứu chỉ ra rằng: hàu nuôi ở môi trường có các yếu tố như giảm lưu thông nước trong môi trường nước nông, nhiệt độ ấm áp và mức độ dinh dưỡng cao cũng có thể làm tăng tỷ lệ nhiễm trùng bệnh này và mức độ nghiêm trọng.
Triệu chứng của bệnh
Vi khuẩn Nocardia crassostreae tập trung chủ yếu ở các nang tuyến sinh dục, mô liên kết, mang, tim, cơ quan phụ. Hơn nữa, nó có thể xâm chiếm mọi mô của các cơ quan khác.
Các cá thể hàu nhiễm bệnh xuất hiện các mụn mủ màu xanh lá cây hoặc màu vàng. Đường kính của chúng lên tới 1cm. Tuy vậy, các triệu chứng này vẫn chưa thể khẳng định hoàn toàn là hàu đang mắc bệnh do vi khuẩn Nocardia crassostreae gây ra. Bởi vì vẫn còn nhiều loại vi sinh khác gây bệnh cũng có triệu chứng tương tự. Vì vậy cần có các kiểm tra khác.
Kiểm tra bằng kính hiển vi cho thấy các tổn thương mụn mủ này bao gồm các khuẩn lạc nằm ở trung tâm bao quanh bởi sự khuếch tán là các tế bào máu chủ (Elston và cộng sự, 1987; Friedman và cộng sự, 1991; Engelsma và cộng sự, 2008). Hàu bệnh được thể hiện bởi nhiều mụn mủ tổn thương. Các tổn thương này bao gồm các khuẩn lạc N. crassostreae và tế bào máu chủ (Friedman et al; 1991).
Kỹ thuật chẩn đoán có sự xâm nhập của Nocardia crassostreae
Kiểm tra mô học là kỹ thuật tiêu chuẩn để phát hiện bệnh này. Trong mô học, N. crassostreae xuất hiện dưới dạng các cụm dày đặc. Đồng thời nhuộm Gram dương, dương tính với nhuộm PAS, phân nhánh, đính cườm, cụm “vi khuẩn basophilic” được bao quanh bởi sự tích tụ nhiều của các tế bào máu và xảy ra ở hầu hết các cơ quan. Các cụm vi khuẩn này thường có lõi dày đặc. Mang bản chất phân nhánh của N. crassostreae. Thường sẽ rõ ràng ở ngoại vi của cụm. Các cụm N. crassostreae dễ dàng được phát hiện trong mô các phần được nhuộm bằng nhuộm Gram.
Hình 1: Phần mô học của giống hàu Crassostrea gigas nhiễm bệnh, các mô liên kết có mụn nước và sự tích tụ của các tế bào máu xung quanh một cụm Nocardia sp. (mũi tên). Tỷ lệ = 10 μm (Bower và cộng sự, 2005)
Hình 2: Phần mô học của một tổn thương lớn trong cơ phụ giống hàu Crassostrea gigas nhiễm bệnh. Sự tích tụ rất nhiều của các tế bào máu xung quanh một cụm khuẩn Nocardia sp. (A), đã thay thế và phá vỡ các sợi cơ (B) của cơ phụ. Tỷ lệ: 20 μm. (Bower và cộng sự, 2005)
Hình 3: Phần mô học nhuộm Gram của mô tổn thương có chứa một số cụm Nocardia sp. (mũi tên). Tỷ lệ = 10 μm. (Bower và cộng sự, 2005)
Hình 4: Phần mô học của mô ở thành đường ruột của hàu nhiễm bệnh. Các cụm khuẩn Nocardia sp. được bao quanh bởi các tế bào máu (A), trong số đó có nhiều cụm đang di chuyển (B) đến các mô khác thông qua biểu mô của thành ruột. Tỷ lệ = 50 μm. (Bower và cộng sự, 2005)
Phân bố hoại tử trên hàu do vi khuẩn Nocardia crassostreae
Vi khuẩn Nocardia crassostreae gây bệnh này có thể phân bố phổ biến rộng rãi. Không thể chắc chắn sẽ có khu vực nào có thể được coi là không có bệnh. Bệnh này mang tỷ lệ tử vong do bệnh chưa được đo lường một cách chính xác. Tuy vậy mức độ nhiễm trùng là nghiêm trọng và tỷ lệ lây lan cao ở một số quần thể hàu cho thấy tỷ lệ tử vong do vi khuẩn N. crassostreae gây ra là khá đáng kể (Elston, 1993).
Phương pháp trị bệnh
Hiện nay vẫn chưa có thuốc điều trị bệnh hoại tử trên hàu do vi khuẩn Nocardia crassostreae. Người nuôi nên áp dụng các biện pháp quản lý vùng nuôi nhằm phòng bệnh. Ví dụ như: thường xuyên vệ sinh khu vực nuôi hàu. Tránh nuôi hàu tại các vùng nước ô nhiễm. Cần định kỳ kiểm tra sinh trưởng của hàu. Song hành với đó phải kịp thời loại bỏ các cá thể nhiễm bệnh. Xử lý cẩn thận và khoa học tránh lây lan trong quần đàn. Đồng thời loại bỏ các thiên địch của hàu trong tự nhiên. Cần tham vấn ý kiến của cơ quan thú y – thủy sản gần nhất khi phát hiện bệnh này trên hàu nuôi.
Nguồn: tepbac.com
